Πώς η Γερμανία εφηύρε τα Χριστούγεννα όπως τα γνωρίζουμε!

Σε όλο τον κόσμο, τα σύγχρονα Χριστούγεννα συνδέονται με την αίσθηση της θαλπωρής, των οικογενειακών συναντήσεων και της προσφοράς δώρων. Οι ρίζες αυτών των εθίμων μπορούν αναμφισβήτητα να εντοπιστούν στη Γερμανία.

Στον αγγλόφωνο κόσμο, δεν είναι ασυνήθιστο να ακούει κανείς τους ανθρώπους να μιλούν για το αίσθημα «christmasy» κατά τη διάρκεια της εορταστικής περιόδου, ένας κάπως άκομψος όρος που αναφέρεται σε αυτό το ζεστό, φιλόξενο συναίσθημα που παραδοσιακά συνδέεται με τις γιορτές.

Ο γερμανόφωνος κόσμος, ωστόσο, έχει έναν πολύ πιο ακριβή τρόπο να περιγράφει αυτό το συναίσθημα.

Η λέξη «Gemütlichkeit», χωρίς άμεση μετάφραση στα αγγλικά, δηλώνει μια κατάσταση θαλπωρής, ζεστασιάς και ικανοποίησης, καθώς και συνειρμούς του ανήκειν.

Θα μπορούσατε να το χρησιμοποιήσετε για να περιγράψετε μια σκηνή πίνοντας ζεστό Glühwein τα Χριστούγεννα, περιτριγυρισμένοι από τους φίλους και την οικογένειά σας.

Φαίνεται φυσικό τα γερμανικά να έχουν πιο αποτελεσματικούς τρόπους έκφρασης του χριστουγεννιάτικου συναισθήματος, αν αναλογιστεί κανείς ότι η Γερμανία είναι η γενέτειρα των χριστουγεννιάτικων εορτασμών, όπως τις γνωρίζει σήμερα ο κόσμος.

Οι εικόνες και τα σύμβολα που έρχονται αμέσως στο μυαλό των περισσότερων ανθρώπων όταν σκέφτονται τα Χριστούγεννα – δέντρα με φωτάκια, μελομακάρονα, Άγιος Βασίλης – όλα έχουν συνδέσεις με τη χώρα, ξεκινούν από τον 15ο αιώνα και εξακολουθούν να ευδοκιμούν μέχρι σήμερα.

Δεν είναι περίεργο που ο ιστορικός του Μπρέσλαου Willy Cohn σχολίασε κάποτε ότι «τα Χριστούγεννα δεν ήταν μια χριστιανική αλλά μια γερμανική γιορτή».

Οι μεσαιωνικές ρίζες των Χριστουγέννων

Η χριστουγεννιάτικη αγορά είναι ίσως η πιο αναγνωρίσιμη γερμανική από τις σημερινές εορταστικές παραδόσεις, με τη Γερμανία να βλέπει περισσότερους από 85 εκατομμύρια ανθρώπους να συρρέουν κάθε χρόνο και τη μορφή της να αναπαράγεται σε μέρη σε όλο τον κόσμο.

Φυσικά, δεν ήταν πάντα τόσο δημοφιλείς. Στην πραγματικότητα, ο πρόγονος της χριστουγεννιάτικης αγοράς ήταν πιθανότατα η «χειμερινή αγορά», η οποία γινόταν ήδη από τον ύστερο Μεσαίωνα στις γερμανικές πόλεις για να δώσουν στους ντόπιους την ευκαιρία να προμηθευτούν τρόφιμα και χειροτεχνήματα για τον μακρύ, κρύο χειμώνα που ακολουθούσε.

Αν και μπορεί να έμοιαζαν λίγο διαφορετικά από τις αγορές που θα επισκεφθείτε σήμερα, θα αναγνωρίζατε ακόμα τα κρέατα, τα αρτοσκευάσματα και τα ξύλινα παιχνίδια που προσφέρονταν.

Η ακριβής τοποθεσία που θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως η πρώτη «χριστουγεννιάτικη αγορά» εξακολουθεί να συζητείται έντονα, ωστόσο, με τη Δρέσδη να υποστηρίζει ότι η πρώτη χριστουγεννιάτικη αγορά της πραγματοποιήθηκε το 1434, ξεπερνώντας την πρώτη της Νυρεμβέργης το 1628.

Αν και επίσης αμφισβητούμενης προέλευσης, οι ρίζες του χριστουγεννιάτικου δέντρου έχουν επίσης εντοπιστεί στις πρώτες μέρες της Γερμανίας.

Τα αρχεία υποδεικνύουν ότι οι πρώιμες γερμανικές φυλές στόλιζαν τα σπίτια τους με τα αειθαλή κλαδιά του ελάτου κατά τη διάρκεια του μεσοχειμώνα ως παγανιστικό τελετουργικό, προσβλέποντας με ελπίδα στην επόμενη άνοιξη.

Μια άλλη δημοφιλής ιστορία θεωρεί τον γεννημένο στο Eisleben Μαρτίνο Λούθηρο ως τον εφευρέτη, με τον προτεστάντη μεταρρυθμιστή του 16ου αιώνα να εμπνέεται υποτίθεται όταν κοίταξε τα αστέρια μέσα από τα αειθαλή δέντρα σε μια βόλτα στο σπίτι του και του θύμισε το φως του Χριστού.

Φέρνοντας ένα δέντρο στο σπίτι, αναπαρήγαγε τη σκηνή για την οικογένειά του ανάβοντας κεριά στα κλαδιά του.

Με όποιον τρόπο και αν προέκυψε το χριστουγεννιάτικο δέντρο, αποδείχθηκε ένα ισχυρό σύμβολο, το οποίο γρήγορα επικράτησε σε όλο τον κόσμο.

Ο βρετανικός θρύλος υποστηρίζει ότι ο Γερμανός πρίγκιπας Αλβέρτος, σύζυγος της βασίλισσας Βικτωρίας, διέδωσε τα χριστουγεννιάτικα δέντρα στη μεσαία τάξη της Βρετανίας, αφού χάρισε ένα στη σύζυγό του το 1840.

Άλλοι υποστηρίζουν ότι η «καλή βασίλισσα Σαρλότ», η Γερμανίδα σύζυγος του Γεωργίου Γ’, έστησε ένα στο Ουίνδσορ 40 χρόνια πριν.

Εκείνη την εποχή, το χριστουγεννιάτικο δέντρο είχε ήδη διασχίσει τον Ατλαντικό, με τη γεννημένη στο Βρανδεμβούργο βαρόνη Φρειδερίκη Σαρλότ φον Ρίζντεσελ να φέρεται να έστησε το πρώτο στην Αμερική το 1781.

Οι χριστουγεννιάτικες εφευρέσεις της Γερμανίας

Ανεξάρτητα από το αν ο Μαρτίνος Λούθηρος μπορεί πραγματικά να πιστωθεί το χριστουγεννιάτικο δέντρο ή όχι, πρέπει να τον ευχαριστήσουμε για την παράδοση της προσφοράς δώρων την παραμονή και την ημέρα των Χριστουγέννων.

Πριν από το 1535 περίπου, τα δώρα δίνονταν μόνο στις 6 Δεκεμβρίου – την ημέρα της γιορτής του Αγίου Νικολάου.

Ως προτεστάντης με μια υγιή δόση καχυποψίας για τους αγίους, ενθάρρυνε τη μετάθεση στις 24 ή 25 Δεκεμβρίου.

Αρκετές χώρες ακολούθησαν το παράδειγμά του, αλλά ακόμη και σήμερα, ορισμένες ιστορικά καθολικές χώρες εξακολουθούν να διαφέρουν ως προς το πότε πραγματοποιείται η συνηθισμένη πλέον πρακτική της προσφοράς δώρων.

Μπορούμε επίσης να ευχαριστήσουμε τους Γερμανούς Λουθηρανούς του 16ου αιώνα για τα στεφάνια της έλευσης που κοσμούν τις πόρτες και το τραπέζι μας κατά τη διάρκεια της εορταστικής περιόδου.

Στην πραγματικότητα, είναι δύσκολο να σκεφτεί κανείς χριστουγεννιάτικες παραδόσεις ή βασικά είδη που δεν έχουν σχέση με τον γερμανόφωνο κόσμο.

Λέγεται ότι οι Γερμανοί εφηύραν το ημερολόγιο advent στις αρχές του 19ου αιώνα, ο Γερμανός χημικός Justus Liebig πιστώνεται με τη δημιουργία των στολιδιών το 1870, και οι γιρλάντες – είτε τις αγαπάτε είτε τις μισείτε – επινοήθηκαν για πρώτη φορά στη Νυρεμβέργη το 1610.

Και παρόλο που η μορφή του Αγίου Νικολάου/Πατέρα Χριστουγέννων/Άγιου Βασίλη δεν ήταν προϊόν της ίδιας της Γερμανίας, η εμβληματική του εμφάνιση σχεδιάστηκε για πρώτη φορά κατά τη διάρκεια του αμερικανικού εμφυλίου πολέμου από τον σκιτσογράφο Thomas Nast: έναν Γερμανό πρόσφυγα στη χώρα.

Πολιτικά Χριστούγεννα στη Γερμανία

Ωστόσο, δεν είναι μόνο οι εφευρέσεις της Γερμανίας που έχουν συνδέσει τη χώρα τόσο στενά με τα Χριστούγεννα.

Στο βιβλίο του με τίτλο «Χριστούγεννα στη Γερμανία», ο Joe Perry υποστηρίζει ότι η σύλληψη των Χριστουγέννων ως εποχή συντροφικότητας, ζεστασιάς και παράδοσης ήταν ένα μέσο για να συσπειρώσει τους ανθρώπους της Γερμανίας κατά τη διάρκεια του 19ου αιώνα, όταν η χώρα αναζητούσε ένα εθνικό κράτος.

Μέχρι την εμφάνιση του ναζιστικού κόμματος στις αρχές του 20ού αιώνα, η στενή ταύτιση των Χριστουγέννων με το να είσαι Γερμανός αποτελούσε πρόβλημα για την πολιτική ιδεολογία τους. Ο Ιησούς ήταν, εξάλλου, Εβραίος.

Το κόμμα προσπάθησε να αναδιαμορφώσει τις παραδόσεις σύμφωνα με την εικόνα του, εισάγοντας προπαγάνδα σε εικόνες και τραγούδια προκειμένου να μετατοπίσει την προσοχή από τα ανοιχτά χριστιανικά θέματα.

Ευτυχώς, οι προσπάθειές τους απέτυχαν και οι πιο αρχαίες παραδόσεις παρέμειναν.

Μη εμπορικά Χριστούγεννα

Η έμφαση στα Χριστούγεννα ως μια εποχή χαλάρωσης και ψυχαγωγίας με τα αγαπημένα πρόσωπα παραμένει ύψιστης σημασίας στη Γερμανία, ακόμη και όταν άλλες χώρες έχουν πέσει θύματα αυτού που πολλοί θεωρούν ως υπερ-εμπορευματοποίηση των εορτών.

Στη Γερμανία, η τρελή βιασύνη των αγοραστών να αγοράζουν δώρα την παραμονή των Χριστουγέννων και στη συνέχεια να βγαίνουν ξανά για τις εκπτώσεις της Boxing Day δεν υφίσταται: και οι δύο ημέρες είναι αργίες με ελάχιστα -αν υπάρχουν- καταστήματα ανοιχτά.

Ίσως στη σημερινή εποχή της υπερκατανάλωσης, θα πρέπει να επιστρέψουμε στη Γερμανία για περισσότερες συμβουλές σχετικά με το πώς να κάνουμε σωστά τα Χριστούγεννα.

Μην μαθαίνεις τα νέα της Γερμανίας τελευταίος!

Έγκαιρη, έγκυρη και ανεξάρτητη ενημέρωση. Όλες οι τελευταίες Ειδήσεις από τη Γερμανία, την Ελλάδα και τον κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν.

Δείτε επίσης