Πληροφοριοδότες στη Γερμανία: Καλύτερη προστασία στο μέλλον;

Οι άνθρωποι που επισημαίνουν τις καταχρήσεις στην κοινωνία ή στην εργασία χρειάζονται πολύ θάρρος. Ταυτόχρονα, οι εν λόγω καταγγέλλοντες έχουν ελάχιστη προστασία. Η κυβέρνηση παρουσίασε τώρα ένα νομοσχέδιο για να αλλάξει αυτό.

Στις αρχές της δεκαετίας του 2000 δεν μπορούσε να προβλεφθεί ότι η Brigitte Heinisch θα έπαιζε μια μέρα κεντρικό ρόλο στην καλύτερη προστασία των πληροφοριοδοτών.

Εκείνη την εποχή εργαζόταν ως νοσοκόμα σε ένα γηροκομείο στο Βερολίνο. Αυτό που βίωσε εκεί την επιβάρυνε πάρα πολύ.

“Απάνθρωπες” συνθήκες

Η Brigitte Heinisch θυμάται ότι μόνο δύο νοσοκόμες ήταν υπεύθυνες για περίπου 40 άτομα. Αυτή η οξεία έλλειψη προσωπικού σημαίνει ότι οι ηλικιωμένοι που χρειάζονται βοήθεια δεν μπορούν να αλλάξουν τις πάνες τους.

Επιπλέον, οι κάτοικοι δεν προμηθεύονται αρκετό νερό και αφυδατώνονται. Κοιτάζοντας πίσω, η Brigitte Heinisch αποκαλεί τις συνθήκες “απάνθρωπες”. Αρχικά κατήγγειλε τις καταχρήσεις εσωτερικά και στη συνέχεια κατέθεσε μήνυση. Λέει επίσης στους δημοσιογράφους τι έζησε:

Οι πληροφοριοδότες ως “σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης”

Το γεγονός ότι η Brigitte Heinisch μιλάει τόσο δημόσια έχει αρνητικές συνέπειες για την ίδια. Μεταξύ άλλων, απολύεται από τον φορέα του γηροκομείου εξαιτίας αυτού.

Η Brigitte Heinisch δεν θέλει να το δεχτεί αυτό και προσφεύγει στα δικαστήρια. Γίνεται ένας από τους πιο γνωστούς πληροφοριοδότες στον γερμανικό τομέα της περίθαλψης.

Οι καταγγέλλοντες θεωρούνται ένα σύστημα έγκαιρης προειδοποίησης για τα παράπονα στις επιχειρήσεις ή την κοινωνία. Ταυτόχρονα, πολλοί στη Γερμανία αντιμετωπίζουν με ιδιαίτερο σκεπτικισμό τέτοιους πληροφοριοδότες.

Ο Johannes Ludwig, επιστήμονας επικοινωνίας, ερευνά εδώ και χρόνια το θέμα των καταγγελιών. Υποπτεύεται ότι υπάρχει και ιστορικός λόγος: “Είχαμε το σύστημα της Γκεστάπο στο Τρίτο Ράιχ. Η Γκεστάπο βασιζόταν πάντα σε πληροφοριοδότες.

Στην πρώην ΓΛΔ, ήταν η Στάζι που στηριζόταν σε πληροφοριοδότες με πλήθος ανεπίσημου προσωπικού”. Ο Ludwig είναι πεπεισμένος ότι αυτή η ανάμνηση παραμένει ακόμα και σήμερα σε πολλούς ανθρώπους.

Μεταξύ αναγνώρισης και απόρριψης

Αυτές τις προκαταλήψεις αισθάνεται και η νοσοκόμα Brigitte Heinisch. Το 2007, έλαβε βραβείο για το πολιτικό της θάρρος και τη δέσμευσή της. Περίπου την ίδια στιγμή, ωστόσο, τα δικαστήρια εργατικών διαφορών επιβεβαιώνουν ότι οι απολύσεις είναι αποτελεσματικές.

Η Brigitte Heinisch υπερασπίζεται τον εαυτό της και συνεχίζει να μηνύει. Όμως, μια αντίφαση γίνεται σαφής – από τη μία πλευρά η αναγνώριση, από την άλλη το mobbing στον χώρο εργασίας, η απώλεια θέσεων εργασίας και οι ακριβές αγωγές.

Ένα πράγμα είναι βέβαιο: χωρίς τις συμβουλές, όπως η Brigitte Heinisch, πολλές καταχρήσεις δεν θα είχαν αποκαλυφθεί. Ωστόσο, η νομική κατάσταση στη Γερμανία είναι δύσκολη, εξηγεί η Verena Nierle, επικεφαλής του συντακτικού τμήματος BR Recherche/BR Data του Bayerischer Rundfunk.

Στη Γερμανία, το καθήκον πίστης προς τον εργοδότη είναι πολύ σημαντικό, λέει η Verena Nierle. Και αυτός είναι ένας άλλος λόγος για τον οποίο οι καταγγέλλοντες δυσκολεύονται ιδιαίτερα στη Γερμανία όσον αφορά το εργατικό και το ποινικό δίκαιο.

Η νέα οδηγία της ΕΕ θα εφαρμοστεί τώρα και στη Γερμανία

Το φθινόπωρο του 2019 ψηφίστηκε μια οδηγία της ΕΕ για τους πληροφοριοδότες. Αυτό αποσκοπεί στην καλύτερη προστασία των ανθρώπων που τολμούν να δώσουν πληροφορίες για επικίνδυνες καταστάσεις, αφόρητες συνθήκες ή άλλα πράγματα που – όπως λέγεται – είναι προς το δημόσιο συμφέρον.

Η Brigitte Heinisch, εκπαιδευμένη νοσηλεύτρια, έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ανάδειξη του θέματος σε ευρωπαϊκό επίπεδο. Το 2011 προσέφυγε τελικά στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων για να υπερασπιστεί τον εαυτό της κατά των απολύσεων. Εκεί αποδείχθηκε ότι είχε δίκιο.

Ο ειδικός σε θέματα whistleblowing Johannes Ludwig χαρακτηρίζει την απόφαση αυτή ως “ορόσημο”. Επειδή το Δικαστήριο αποφάσισε – εν ολίγοις – ότι η καταγγελία είναι αφενός χρήσιμη για την κοινωνία και αφετέρου εμπίπτει στην ελευθερία της έκφρασης.

Σε αυτή τη βάση, εγκρίθηκε η οδηγία της ΕΕ για τους πληροφοριοδότες. Υποτίθεται ότι θα έπρεπε να μεταφερθεί στο εθνικό δίκαιο μέχρι το τέλος του 2021. Η Γερμανία άφησε την προθεσμία αυτή να παρέλθει.

Την Τετάρτη, το Ομοσπονδιακό Υπουργικό Συμβούλιο στο Βερολίνο εισήγαγε νομοσχέδιο του Ομοσπονδιακού Υπουργού Δικαιοσύνης. Αναφέρει ότι οι καταγγέλλοντες διατρέχουν επί του παρόντος “σημαντικό κίνδυνο” “όταν αναφέρουν μια παραβίαση του νόμου σε εξωτερικούς φορείς”.

Οι κανονισμοί θα πρέπει τώρα να δημιουργήσουν “νομική σαφήνεια” σχετικά με το “πότε και με ποιες διατάξεις” θα προστατεύονται οι πληροφοριοδότες στο μέλλον.

Συγκεκριμένα, το κυβερνητικό σχέδιο προβλέπει ότι “τα πρόσωπα που έχουν αποκτήσει πληροφορίες για παραβιάσεις σε σχέση με τις επαγγελματικές τους δραστηριότητες” πρέπει να τις αναφέρουν ή να τις αποκαλύπτουν “στους φορείς αναφοράς που προβλέπονται από τον παρόντα νόμο”.

Πρόκειται για παραβάσεις που επισύρουν ποινικές κυρώσεις ή πρόστιμα ή παραβιάζουν την ευρωπαϊκή νομοθεσία. Οι πληροφοριοδότες μπορούν να απευθύνονται είτε σε εσωτερικά γραφεία αναφοράς – για παράδειγμα σε εταιρείες και δημόσιες αρχές – είτε σε εξωτερικά γραφεία αναφοράς της Ομοσπονδίας και των ομόσπονδων κρατιδίων.

Εάν οι πληροφοριοδότες επικοινωνούν με το κοινό μέσω των κοινωνικών δικτύων ή των μέσων ενημέρωσης, προστατεύονται μόνο “σε ορισμένες περιπτώσεις”, όπως αναφέρεται στην αιτιολογική έκθεση των κανονισμών.

Αυτό συμβαίνει, για παράδειγμα, εάν “μια εξωτερική έκθεση προς την αρμόδια για την παρούσα έκθεση αρχή παρέμεινε άκαρπη” ή εάν υπάρχει “κίνδυνος μη αναστρέψιμης ζημίας”.

Κριτική από εμπειρογνώμονες

Εμπειρογνώμονες όπως ο David Werdermann επαινούν το γεγονός ότι θα υπάρχει πλέον μεγαλύτερη νομική ασφάλεια για τους πληροφοριοδότες στη Γερμανία.

Αλλά βλέπει επίσης αρκετά σημεία κριτικής. Για παράδειγμα, ο δικηγόρος επικρίνει ότι δεν καλύπτονται τα παράπονα που δεν παραβιάζουν νομικές διατάξεις.

Η Transparency Germany επικρίνει επιπλέον ότι οι μη ανώνυμες αναφορές θα έχουν προτεραιότητα έναντι των ανώνυμων πληροφοριών, ανεξάρτητα από τον επείγοντα χαρακτήρα τους. Αυτό φαίνεται “παράξενο”, λένε.

Υπάρχει επίσης κριτική για το χειρισμό των μυστικών υπηρεσιών ή των διαβαθμισμένων πληροφοριών που φέρουν τη σφραγίδα “μυστικό” ή “μόνο για επίσημη χρήση”: αυτές αποκλείονται σε μεγάλο βαθμό.

Ο David Werdermann της GFF καταλήγει ως εκ τούτου: “Ένας Γερμανός Έντουαρντ Σνόουντεν σαφώς δεν θα καλυπτόταν από το σχέδιο νόμου. Ο Σνόουντεν είχε δώσει πληροφορίες για τις εκτεταμένες πρακτικές κατασκοπείας των αμερικανικών υπηρεσιών πληροφοριών σε δημοσιογράφους το 2013.

Προστασία των πληροφοριοδοτών μόνο σε λίγα κράτη μέχρι στιγμής

Μέχρι στιγμής, μόνο δέκα κράτη μέλη της ΕΕ έχουν εφαρμόσει την οδηγία για τους πληροφοριοδότες. Και η Brigitte Heinisch είναι γενικά επιφυλακτική ως προς το ότι οι σχεδιαζόμενοι νόμοι μπορούν να βοηθήσουν τους πληροφοριοδότες όπως η ίδια.

Υποψιάζεται ότι μια νομική ρύθμιση για τους πληροφοριοδότες θα μπορούσε να φέρει νέα νομικά εμπόδια. Η Brigitte Heinisch φοβάται ότι η προστασία θα είναι πολύ επιλεκτική. Είναι μάλιστα ευτυχής που δεν υπήρχε ακόμη νόμος όταν δημοσιοποιήθηκε.

“Θα το έκανα ξανά”

Παράλληλα, η Brigitte Heinisch τονίζει ότι θα ενεργούσε ξανά με τον ίδιο τρόπο και θα εφιστούσε την προσοχή στις καταχρήσεις. “Θα στέκομαι πάντα στο πλευρό των μειονεκτούντων και καταπιεσμένων”, εξηγεί. Αλλά με αυτή τη στάση, λέει, ανήκει κανείς σε μια μειονότητα σε αυτή την κοινωνία. “Αυτό δεν είναι ωραίο”, λέει η νοσοκόμα μετά από μια σύντομη παύση.

Μην μαθαίνεις τα νέα τελευταίος!

Κάνε Like στη σελίδα μας στο Facebook και ενημερώσου πρώτος για όλες τις τελευταίες εξελίξεις. Έγκαιρη, έγκυρη και ανεξάρτητη ενημέρωση. Όλες οι τελευταίες Ειδήσεις από τη Γερμανία, την Ελλάδα και τον κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν.