Ο Γιούργκεν Χάμπερμας (Jürgen Habermas, γεννήθηκε στις 18 Ιουνίου 1929) είναι Γερμανός φιλόσοφος και κοινωνιολόγος που ανήκει στην παράδοση της κριτικής θεωρίας και του αμερικανικού πραγματισμού.
Είναι ίσως περισσότερο γνωστός για την εργασία του πάνω στην έννοια της «δημόσιας σφαίρας», που ήταν το θέμα και ο τίτλος του πρώτου του βιβλίου. Η εργασία του επικεντρώθηκε στα θεμέλια της κοινωνικής θεωρίας και της επιστημολογίας, στην ανάλυση των αναπτυγμένων καπιταλιστικών κοινωνιών και της δημοκρατίας, της έννοιας της νομιμοποίησης σε ένα κριτικό κοινωνικό-εξελικτικό πλαίσιο, και της σύγχρονης πολιτικής — ιδιαίτερα της γερμανικής πολιτικής.
Το θεωρητικό σύστημα του Χάμπερμας είναι αφιερωμένο στην αποκάλυψη της δυνατότητας του λόγου, της πολιτικής χειραφέτησης, και της λανθάνουσας ορθολογικής-κριτικής επικοινωνίας στους σύγχρονους θεσμούς, αλλά και της ανθρώπινης ικανότητας να εκπληρώνει και να επιδιώκει ορθολογικά ενδιαφέροντα.
Ο Χάμπερμας γεννήθηκε στο Ντίσελντορφ, στη Βόρεια Ρηνανία-Βεστφαλία. Μέχρι την αποφοίτησή του από το γυμνάσιο, έζησε στο Γκούμερσμπαχ κοντά στην Κολωνία. Ο πατέρας του, Ερνστ Χάμπερμας, ήταν εκτελεστικός διευθυντής του Υπουργείου Βιομηχανίας και Εμπορίου της Κολωνίας και έχει περιγραφεί από τον Χάμπερμας ως οπαδός των Ναζί.
Ανατράφηκε σε αυστηρό προτεσταντικό περιβάλλον, καθώς ο παππούς του ήταν διευθυντής ιερατικής σχολής στο Γκούμερσμπαχ. Σπούδασε στα Πανεπιστήμια του Γκέτιγκεν (1949-50), της Ζυρίχης (1950-51), και της Βόννης (1951–54) και απέκτησε διδακτορικό στη φιλοσοφία[1] στη Βόννη το 1954 με διατριβή υπό τον τίτλο “Το απόλυτο και η ιστορία: περί της αντίφασης στη σκέψη του Σέλλινγκ”. Στην επιτροπή που εξέτασε τη διατριβή του περιλαμβάνονταν ο Έριχ Ροτχάκερ και ο Όσκαρ Μπέκερ.
Από το 1956 και μετά, μελέτησε φιλοσοφία και κοινωνιολογία υπό την επίδραση θεωρητικών της κριτικής Μαξ Χορκχάιμερ και Τέοντορ Αντόρνο στο «Ινστιτούτο για την Κοινωνική Έρευνα» του Πανεπιστημίου της Φρανκφούρτης, αλλά λόγω μιας σοβαρής διαφωνίας μεταξύ αυτών των δύο σχετικά με τη διατριβή του από την μια —ο Χορκχάιμερ είχε εκφράσει υπερβολικές απαιτήσεις για την αναθεώρησή της—, και από την άλλη λόγω της ίδιας του της πεποίθησης ότι η Σχολή της Φρανκφούρτης είχε περιέλθει σε παράλυση με τον πολιτικό σκεπτικισμό και την περιφρόνηση για τη σύγχρονη κουλτούρα ολοκλήρωσε τελικά τις μεταδιδακτορικές του σπουδές στις πολιτικές επιστήμες στο Πανεπιστήμιο του Μάρμπουργκ υπό τον μαρξιστή Βόλφγκανγκ Άμπεντροτ[2].
Η εργασία του αυτή είχε τον τίτλο Ο δομικός μετασχηματισμός της Δημόσιας Σφαίρας: μια έρευνα πάνω στην έννοια της Αστικής Κοινωνίας. Το 1961 έγινε υφηγητής στο Μάρμπουργκ, και—σε μια κίνηση που ήταν άκρως ασυνήθιστη για τη γερμανική ακαδημαϊκή σκηνή της εποχής— του προσφέρθηκε η θέση του «καθηγητή άνευ έδρας» της φιλοσοφίας στο Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης (με την προτροπή του Χανς Γκέοργκ Γκάνταμερ και του Καρλ Λέβιτ) το 1962, την οποία και αποδέχθηκε. Το 1964, υποστηριζόμενος σθεναρά από τον Αντόρνο, ο Χάμπερμας επέστρεψε στη Φρανκφούρτη για να καταλάβει την έδρα φιλοσοφίας και κοινωνιολογίας του Χορκχάιμερ.
Το 1971 αποδέχτηκε τη θέση του Διευθυντή στο «Ινστιτούτο Μαξ Πλανκ» στο Στάνμπεργκ (κοντά στο Μόναχο) και εργάστηκε εκεί μέχρι το 1983, δύο χρόνια μετά τη δημοσίευση του magnum opus του, Η θεωρία της επικοινωνιακής δράσης. Ο Χάμπερμας ύστερα από αυτό επέστρεψε στην έδρα του στη Φρανκφούρτη και στη διεύθυνση του Ινστιτούτου Κοινωνικής Έρευνας.
Μετά τη συνταξιοδότησή του το 1993, ο Χάμπερμας συνέχισε να δημοσιεύει εκτενώς. Το 1986 κέρδισε το βραβείο Λάιμπνιτς της Deutsche Forschungsgemeinschaft (ελληνικά: Γερμανικό Ίδρυμα Έρευνας), που είναι η υψηλότερη διάκριση που απονέμεται για την έρευνα στην Γερμανία.
Κατέχει επίσης την ασυνήθιστα μεταμοντέρνα θέση του Μόνιμου Επισκέπτη Καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Νορθγουέστερν στο Έβανστον του Ιλινόις και την έδρα «Theodor Heuss» στο Πανεπιστήμιο New School της Νέας Υόρκης.
Ο Χάμπερμας τιμήθηκε με το Βραβείο Πρίγκιπας των Αστουριών στις Κοινωνικές Επιστήμες το 2003. Έλαβε επίσης το 2004 το Βραβείο του Κυότο στους τομείς των Τεχνών και της Φιλοσοφίας. Επισκέφθηκε το Σαν Ντιέγκο και στις 5 Μαρτίου 2005, ως εκπρόσωπος του Πανεπιστημίου του Σαν Ντιέγκο στο Συμπόσιο του Κυότο, έδωσε διάλεξη με τον τίτλο.
Ο δημόσιος ρόλος της θρησκείας σε ένα κοσμικό πλαίσιο, σχετικά με την εξέλιξη του διαχωρισμού Εκκλησίας και Κράτους από μια στάση ουδετερότητας στην έντονη εκκοσμίκευση. Το 2005 έλαβε το Holberg International Memorial Prize (περί τα 520.000 €).
Μην μαθαίνεις τα νέα από τη Γερμανία τελευταίος!
Κάνε Like στη σελίδα μας στο Facebook και ενημερώσου πρώτος για όλες τις τελευταίες εξελίξεις. Έγκαιρη, έγκυρη και ανεξάρτητη ενημέρωση. Όλες οι τελευταίες Ειδήσεις από τη Γερμανία, την Ελλάδα και τον κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν.
