Εάν έρθετε ως πολίτης της ΕΕ στη Γερμανία και έχετε παιδιά, τότε το θέμα του σχολείου είναι ιδιαίτερα σημαντικό για εσάς. Στις ακόλουθες ενότητες εξηγούμε τις ιδιαιτερότητες του γερμανικού εκπαιδευτικού συστήματος και παραθέτουμε υποδείξεις περαιτέρω ενημέρωσης.
1. Υποχρεωτική εκπαίδευση
Όλα τα παιδιά που ζουν στη Γερμανία πρέπει να πηγαίνουν στο σχολείο, αυτό σημαίνει ότι η φοίτηση σε σχολείο είναι υποχρεωτική. Η γενική υποχρέωση σχολικής φοίτησης ξεκινάει κατά κανόνα με τη συμπλήρωση του 6ου έτους της ηλικίας.
Εάν ένα παιδί συμπληρώνει το 6ο έτος της ηλικίας του μετά την έναρξη του νέου σχολικού έτους (για παράδειγμα τον Οκτώβριο), συνήθως εγγράφεται στο σχολείο το επόμενο έτος.
Αυτό εξαρτάται από το πότε το εκάστοτε Ομόσπονδο Κρατίδιο στη Γερμανία, στο οποίο το παιδί σας πρόκειται να πάει στο σχολείο, έχει ορίσει την «ημερομηνία αναφοράς» (αυτή μπορεί να είναι μεταξύ 30 Ιουνίου και 30 Σεπτεμβρίου).
Εάν το παιδί σας έχει τα 6α του γενέθλια πριν την ημερομηνία αναφοράς, τότε υπόκειται στην υποχρέωση εγγραφής στο σχολείο το ίδιο έτος.
Σε όλα τα Ομόσπονδα Κρατίδια το σχολικό έτος αρχίζει τον Αύγουστο ή τον Σεπτέμβριο. Η υποχρέωση σχολικής φοίτησης ισχύει και για παιδιά και νέους με αναπηρία.
Συμβουλή: Το πότε ένα παιδί μπορεί ή πρέπει να ξεκινήσει το σχολείο στη Γερμανία, διαφέρει από κρατίδιο σε κρατίδιο («ημερομηνία αναφοράς»). Ενημερωθείτε στην εκπαιδευτική αρχή του δήμου ή της πόλης σας καθώς και κέντρο συμβουλευτικής υποστήριξης μεταναστών για το τι ισχύει στο Ομόσπονδο Κρατίδιο, στο οποίο κατοικείτε.
Οι συγκεκριμένες ρυθμίσεις για την υποχρέωση σχολικής φοίτησης διαφέρουν στα επί μέρους ομόσπονδα κρατίδια. Ανάλογα με το Ομόσπονδο Κρατίδιο, τα παιδιά και οι νέοι πρέπει να φοιτούν στο σχολείο τουλάχιστον για 9 ή 10 έτη (δημοτικό σχολείο και κατώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση).
Σε ορισμένα ομόσπονδα κρατίδια ακολουθεί η υποχρεωτική φοίτηση σε σχολείο ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (λύκειο ή επαγγελματικό σχολείο).
Η εκπαίδευση στα δημόσια σχολεία είναι δωρεάν. Επιπλέον στη Γερμανία υπάρχουν και ιδιωτικά σχολεία, για τα οποία κατά κανόνα υπάρχουν δίδακτρα.
Στη Γερμανία αρμόδια για την εκπαίδευση είναι τα Ομόσπονδα Κρατίδια. Για αυτό σε κάθε Ομόσπονδο Κρατίδιο υπάρχουν ιδιαιτερότητες, ιδίως οι ονομασίες των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης μπορούν να διαφέρουν μεταξύ τους.
2. Η δομή του σχολικού συστήματος
Η δομή του σχολικού συστήματος, όμως, μοιάζει σε όλα τα Ομόσπονδα Κρατίδια:
- Δημοτικό σχολείο (πρωτοβάθμια εκπαίδευση)
Από το 6ο έτος της ηλικίας, η φοίτηση σε σχολείο είναι κατά κανόνα υποχρεωτική και τα παιδιά ξεκινούν να πηγαίνουν στο δημοτικό σχολείο στη Γερμανία.
Το δημοτικό σχολείο περιλαμβάνει την 1η έως και την 4η τάξη (στο Βερολίνο και στο Βρανδεμβούργο την 1η έως και την 6η τάξη) και είναι το μοναδικό εκπαιδευτικό ίδρυμα, το οποίο επισκέπτονται όλοι οι μαθητές από κοινού. Ισχύει η αρχή του τόπου της κατοικίας:
Αυτό σημαίνει ότι τα παιδιά συνήθως πηγαίνουν σε δημοτικό σχολείο κοντά στον τόπο της κατοικίας τους.
Σε ορισμένα Ομόσπονδα Κρατίδια στη Γερμανία οι γονείς μπορούν να επιλέξουν και μόνοι τους το δημοτικό σχολείο, στο οποίο θα πηγαίνουν τα παιδιά τους.
- Μετάβαση από το δημοτικό σχολείο (πρωτοβάθμια εκπαίδευση) στην κατώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση
Στην τελευταία τάξη του δημοτικού σχολείου αποφασίζεται σε ποιο εκπαιδευτικό ίδρυμα δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (κατώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση) θα πάνε τα παιδιά μετά το δημοτικό σχολείο.
Βάσει των σχολικών βαθμών (και ενδεχομένως και άλλων κριτηρίων, όπως η μαθησιακή και εργασιακή συμπεριφορά) οι δάσκαλοι χορηγούν μια σύσταση για τη δευτεροβάθμια εκπαίδευση. Αυτή η σύσταση συζητείται στο πλαίσιο μίας κοινής συμβουλευτικής συζήτησης με τους γονείς. Βάσει αυτής κρίνεται η μελλοντική εκπαιδευτική πορεία του παιδιού.
Στα περισσότερα Ομόσπονδα Κρατίδια η σύσταση δεν είναι δεσμευτική. Αυτό σημαίνει ότι οι γονείς μπορούν να αποφασίσουν σε ποιο εκπαιδευτικό ίδρυμα δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης θα πηγαίνει το παιδί τους μετά το δημοτικό σχολείο.
Ωστόσο, σε περίπτωση επιλογής σχολείου, για το οποίο δεν υπάρχει σύσταση και ανάλογα με το Ομόσπονδο Κρατίδιο, οι μαθητές πρέπει συνήθως να περάσουν εισαγωγικές εξετάσεις ή/και να διανύσουν μια δοκιμαστική περίοδο στο σχολείο της επιλογής τους.
- Εκπαιδευτικά ιδρύματα δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (κατώτερη και ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση)
Μετά το δημοτικό σχολείο το σχολικό σύστημα υποδιαιρείται σε διάφορα είδη σχολείων με διαφορετικά προγράμματα μαθημάτων και απολυτήρια. Τα προγράμματα των επί μέρους σχολείων της κατώτερης και ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης διαφέρουν πολύ μεταξύ τους.
Συμβουλή: Οι γονείς θα πρέπει να συζητήσουν την επιλογή του σχολείου με το παιδί και τους δασκάλους του διεξοδικά. Ενημερωθείτε στην Υπηρεσία Επίβλεψης και Διορισμού Εκπαιδευτικών, στο διαδίκτυο ή συζητώντας με άλλους γονείς για τα σχολεία που υπάρχουν κοντά σας. Και οι εκπαιδευτικές αρχές προσφέρουν πληροφορίες σχετικά.
3. Επιλογή του σωστού σχολείου
Τα ακόλουθα ερωτήματα μπορούν να σας βοηθήσουν να επιλέξετε σχολείο για το παιδί σας:
- Ποια εκπαιδευτικά ιδρύματα δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης υπάρχουν στο Ομόσπονδο Κρατίδιο, στο οποίο κατοικείτε;
- Ποια είδη απολυτηρίου προσφέρουν τα σχολεία αυτά;
- Ποια επιπλέον μαθήματα προσφέρει το σχολείο (για παράδειγμα ξένες γλώσσες, ομάδες εργασίας, αθλήματα, μουσική, μαθήματα υποκριτικής, μαθήματα βελτίωσης γλωσσικών δεξιοτήτων, βοήθεια στα μαθήματα μετά το σχολείο);
- Ποια υποστήριξη παρέχεται για παιδιά με μαθησιακές δυσκολίες;
- Το σχολείο προσφέρει ολοήμερο πρόγραμμα ή απογευματινή φροντίδα;
- Ποιες δυνατότητες περαιτέρω εκπαίδευσης προσφέρει το απολυτήριο (π.χ. επαγγελματική κατάρτιση ή πανεπιστημιακές σπουδές);
Τα ακόλουθα είδη σχολείων υπάρχουν στην κατώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση:
- σχολεία πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης (έως την 9η ή 10η τάξη)
- σχολεία μέσης εκπαίδευσης (έως την 10η τάξη)
- πολυκλαδικά σχολεία (προσφέρουν απολυτήριο πρωτοβάθμιας και μέσης εκπαίδευσης)
- λύκεια (έως την 9η τάξη)
- ενιαία σχολεία (προσφέρουν όλων των ειδών τα απολυτήρια)
Η ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση περιλαμβάνει τα ακόλουθα σχολεία:
- τις ανώτερες τάξεις του λυκείου (σε λύκεια ή ενιαία σχολεία από τη 10η έως τη 12η ή 13η τάξη)
- τα επαγγελματικά σχολεία
- τα σχολεία ενηλίκων (βραδινά σχολεία και κολέγια)
Όλα τα είδη σχολείου προσφέρουν απολυτήριο γενικής εκπαίδευσης. Το απολυτήριο αυτό – ανάλογα με το είδος – παρέχει δικαίωμα φοίτησης σε διάφορα εκπαιδευτικά ιδρύματα (για παράδειγμα πανεπιστήμιο, ανώτατη τεχνική σχολή, επαγγελματική κατάρτιση κλπ.).
Στα σχολεία, τα οποία έχουν σκοπό να προσφέρουν ορισμένο απολυτήριο, όλα τα μαθήματα σχετίζονται με το εκάστοτε συγκεκριμένο απολυτήριο. Για παράδειγμα:
- το σχολείο πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης (απολυτήριο πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης),
- το σχολείο μέσης εκπαίδευσης (απολυτήριο μέσης εκπαίδευσης),
- το λύκειο (απολυτήριο λυκείου – Abitur).
Υπάρχουν, όμως, και σχολεία, τα οποία προσφέρουν διάφορα είδη απολυτηρίων (ενιαία σχολεία). Εδώ η απόφαση για το ποιο απολυτήριο θα λάβει το παιδί λαμβάνεται στη διάρκεια της σχολικής σταδιοδρομίας.
Στα ενοποιημένα γενικά σχολεία οι μαθητές δεν παρακολουθούν μαθήματα ειδικής κατεύθυνσης. Αντ’ αυτού μπορούν να επιλέξουν μεταξύ διαφορετικών βαθμών δυσκολίας των μαθημάτων – πρόκειται για τα ούτως καλούμενα μαθήματα ενισχυτικής διδασκαλίας, τα βασικά μαθήματα και τα μαθήματα για προχωρημένους
Κατά τη διάρκεια της σχολικής εκπαίδευσης κατ’ αρχήν είναι δυνατή η αλλαγή από το ένα είδος σχολείου σε άλλο, εφόσον πληρούνται τα απαραίτητα κριτήρια απόδοσης.
Στη Γερμανία το απολυτήριο σχολείου δεν αποτελεί προϋπόθεση για την επαγγελματική κατάρτιση, αλλά υπάρχουν πολύ λίγες επιχειρήσεις, οι οποίες δέχονται νέους χωρίς απολυτήριο για επαγγελματική κατάρτιση. Για περισσότερες πληροφορίες διαβάστε τις Συχνές ερωτήσεις.
Και για ενήλικες υπάρχει η δυνατότητα απόκτησης απολυτηρίου.
4. Περισσότερες πληροφορίες
Εδώ θα βρείτε περισσότερες πληροφορίες:
Κάθε υπουργείο πολιτισμού ή σχολικής εκπαίδευσης των Ομόσπονδων Κρατιδίων έχει ιστοσελίδα, στην οποία αναλύονται όλες οι δυνατότητες του εκπαιδευτικού συστήματος. Επίσης συμβουλές προσφέρει και η διοίκηση των σχολείων και τα ίδια τα σχολεία.
Τα περισσότερα σχολεία διοργανώνουν (συνήθως στις αρχές του έτους) μια «ημέρα γνωριμίας», όπου γονείς και παιδιά μπορούν να ενημερωθούν για τα προσφερόμενα προγράμματα.
Μία συνοπτική επισκόπηση του σχολικού συστήματος, των ειδών των σχολείων και των σχολικών απολυτηρίων παρατίθεται και στην ιστοσελίδα wir-sind-bund στις γλώσσες Γερμανικά, Αγγλικά, Γαλλικά και Πολωνικά.
Μία συνοπτική επισκόπηση του εκπαιδευτικού συστήματος στη Γερμανία θα βρείτε και εδώ: https://www.kmk.org/dokumentation-statistik/informationen-zum-deutschen-bildungssystem.html
Συνοπτική επισκόπηση των επί μέρους ρυθμίσεων του σχολικού συστήματος παρέχεται και στην ιστοσελίδα του Συνεδρίου των Υπουργών Εκπαίδευσης: https://www.kmk.org/themen/allgemeinbildende-schulen.html#KMK
Συχνές ερωτήσεις:
Εάν τα παιδιά μου είναι μεγαλύτερα: Ποιες δυνατότητες έχουν να αποκτήσουν απολυτήριο;
Το απολυτήριο μπορεί να αποκτηθεί και σε μεγαλύτερη ηλικία σε βραδινά σχολεία (βραδινά σχολεία πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης, βραδινά σχολεία μέσης εκπαίδευσης, βραδινά λύκεια) και σε κολέγια.
Τα βραδινά σχολεία πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης προετοιμάζουν ενήλικους μαθητές με ένα μονοετές εκπαιδευτικό πρόγραμμα (2 εξάμηνα) για την απόκτηση του απολυτηρίου πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης.
Τα βραδινά σχολεία μέσης εκπαίδευσης οδηγούν τους ενήλικους μαθητές τους με βραδινά μαθήματα (4 εξάμηνα) στο απολυτήριο μέσης εκπαίδευσης.
Τα βραδινά λύκεια προσφέρουν τη δυνατότητα απόκτησης δικαιώματος εισαγωγής σε ανώτατη σχολή κατά κανόνα σε διάστημα 3 ετών. Τα κολέγια είναι σχολεία πλήρους απασχόλησης για την απόκτηση του δικαιώματος εισαγωγής σε ανώτατη σχολή.
Ποια είδη απολυτηρίων υπάρχουν;
– Απολυτήριο πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης:
Το απολυτήριο πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης προσφέρει τη δυνατότητα πρόσβασης στο σύστημα της δυαδικής επαγγελματικής κατάρτισης. Προϋπόθεση είναι οι νέοι να βρουν πρώτα μια θέση μαθητείας σε μια επιχείρηση.
Πολλές επιχειρήσεις, όμως, ζητούν απολυτήριο μέσης εκπαίδευσης ως προϋπόθεση για μια θέση μαθητείας. Αρκετοί νέοι με απολυτήριο πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης δεν βρίσκουν θέση μαθητείας.
Επειδή εξακολουθεί να είναι υποχρεωτική η φοίτηση σε σχολείο για αυτούς, θα πρέπει να ολοκληρώσουν κάποιο προπαρασκευαστικό επαγγελματικό μέτρο σε επαγγελματικό σχολείο πλήρους απασχόλησης στη Γερμανία.
– Απολυτήριο μέσης εκπαίδευσης:
Οι νέοι με απολυτήριο μέσης εκπαίδευσης έχουν περισσότερες δυνατότητες επαγγελματικής εξέλιξης. Το απολυτήριο μέσης εκπαίδευσης ανοίγει τον δρόμο προς πολλές κατευθύνσεις επαγγελματικής κατάρτισης.
Πέρα από τη δυαδική επαγγελματική κατάρτιση προσφέρει και τη δυνατότητα επαγγελματικής σχολικής κατάρτισης πλήρους απασχόλησης και παρέχει – εν μέρει υπό την προϋπόθεση ορισμένου μέσου όρου βαθμών – πρόσβαση σε διάφορα είδη σχολείων της ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (σχολείο δευτεροβάθμιας επαγγελματικής εκπαίδευσης, ανώτερη επαγγελματική σχολή, επαγγελματικό λύκειο) και στις ανώτερες τάξεις του λυκείου (απολυτήριο λυκείου – Abitur).
– Δικαίωμα εισαγωγής σε ανώτατη σχολή (απολυτήριο λυκείου – Abitur):
Το απολυτήριο λυκείου (Abitur) παρέχει δικαίωμα εισαγωγής σε ανώτατη σχολή. Με το απολυτήριο λυκείου μπορεί να γίνει εγγραφή σε πανεπιστήμιο ή σε ανώτατη τεχνική σχολή. Το δικαίωμα εισαγωγής σε ανώτατη σχολή παρέχεται με τα εξής απολυτήρια:
- το απολυτήριο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (απολυτήριο λυκείου),
- το απολυτήριο επαγγελματικής κατεύθυνσης (απολυτήριο λυκείου επαγγελματικής κατεύθυνσης) ή
- το απολυτήριο λυκείου με δικαίωμα εισαγωγής σε ανώτατη τεχνική σχολή
Ωστόσο, πολλοί νέοι με απολυτήριο λυκείου επιλέγουν την επαγγελματική κατάρτιση αντί των πανεπιστημιακών σπουδών.
Ποια είδη σχολικού απολυτηρίου υπάρχουν;
– Απολυτήριο πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης:
Το απολυτήριο πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης παρέχει το δικαίωμα κυρίως για μία δυαδική επαγγελματική κατάρτιση. Για τον σκοπό αυτό οι νέοι πρέπει πρώτα να βρουν μία θέση κατάρτισης σε μία επιχείρηση. Πολλές επιχειρήσεις φορείς κατάρτισης θέτουν ως προϋπόθεση την κατοχή ενός απολυτηρίου μέσης εκπαίδευσης.
Νέοι που έχουν ολοκληρώσει την υποχρεωτική εκπαίδευση
- και δεν έχουν βρει ακόμα θέση κατάρτισης ή
- έχουν χάσει τη θέση κατάρτισης και επιθυμούν να προβούν σε επαγγελματικό αναπροσανατολισμό ή
- δεν διαθέτουν κανένα απολυτήριο σχολείου,
μπορούν να ολοκληρώσουν ένα πρόγραμμα προπαρασκευαστικής επαγγελματικής εκπαίδευσης (BvB) της Υπηρεσίας Απασχόλησης. Κατά κανόνα διαρκεί έως δέκα μήνες.
– Απολυτήριο μέσης εκπαίδευσης:
για τους νέους με απολυτήριο μέσης εκπαίδευσης (αναφέρεται επίσης και ως Mittlere Reife ή Mittlerer Schulabschluss) το εύρος των δυνατοτήτων επαγγελματικής αποκατάστασης είναι σημαντικά μεγαλύτερο.
Το απολυτήριο μέσης εκπαίδευσης ανοίγει τον δρόμο σε πολλά προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης.
Επιτρέπει πέρα από την πρόσβαση στη δυαδική επαγγελματική εκπαίδευση την έναρξη μίας επαγγελματικής κατάρτισης πλήρους παρακολούθησης και ανοίγει – εν μέρει υπό την προϋπόθεση ενός καθορισμένου μέσου όρου βαθμολογίας – τον δρόμο σε διάφορα είδη σχολείων της ανώτερης δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης σχολή (σχολείο δευτεροβάθμιας επαγγελματικής εκπαίδευσης, ανώτερη επαγγελματική σχολή, επαγγελματικό λύκειο) και στην λυκειακή ανώτερη δευτεροβάθμια εκπαίδευση (απολυτήριο λυκείου).
– Γερμανικό απολυτήριο λυκείου (Abitur):
Το γερμανικό απολυτήριο λυκείου παρέχει τη δυνατότητα φοίτησης σε ανώτατο εκπαιδευτικό ίδρυμα. Αυτό μπορεί να είναι ένα πανεπιστήμιο ή μία ανώτατη τεχνική σχολή. Το δικαίωμα φοίτησης σε ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα αποκτάται με:
- το απολυτήριο δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης (γερμανικό απολυτήριο λυκείου),
- το απολυτήριο επαγγελματικής κατεύθυνσης (απολυτήριο λυκείου επαγγελματικής κατεύθυνσης) ή
- απολυτήριο λυκείου με δικαίωμα εισαγωγής σε ανώτατη τεχνική σχολή (επαγγελματικό απολυτήριο λυκείου)
Μία γραφική αναπαράσταση του εκπαιδευτικού συστήματος στη Γερμανία με επεξηγήσεις σχετικά με τα απολυτήρια είναι διαθέσιμη στον ιστότοπο του Συνεδρίου των Υπουργών Εκπαίδευσης (KMK) σε γερμανική ή αγγλική γλώσσα: https://www.kmk.org/dokumentation-statistik/informationen-zum-deutschen-bildungssystem.html
Χρειάζονται τα παιδιά μου απολυτήριο σχολείου, για να μπορούν να ενταχθούν σε πρόγραμμα επαγγελματικής κατάρτισης;
Σύμφωνα με τον γερμανικό νόμο σχετικά με την επαγγελματική εκπαίδευση και τον γερμανικό νόμο βιοτεχνών δεν απαιτείται ειδική προκαταρκτική εκπαίδευση για την ένταξη σε πρόγραμμα επαγγελματικής κατάρτισης.
Ανάλογα με το επάγγελμα οι περισσότερες επιχειρήσεις, όμως, ζητούν τουλάχιστον απολυτήριο πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης ή και απολυτήριο μέσης εκπαίδευσης ή δικαίωμα εισαγωγής σε ανώτατη σχολή (απολυτήριο λυκείου ή απολυτήριο λυκείου με δικαίωμα εισαγωγής σε ανώτατη τεχνική σχολή).
Χωρίς απολυτήριο πάντως είναι πολύ δύσκολο να βρεθεί θέση μαθητείας στη γερμανική αγορά εργασίας.
Μην μαθαίνεις τα νέα από την Γερμανία τελευταίος!
Κάνε Like στη σελίδα μας στο Facbook και ενημερώσου πρώτος για όλες τις τελευταίες εξελίξεις.
Έγκαιρη, έγκυρη και ανεξάρτητη ενημέρωση. Όλες οι τελευταίες Ειδήσεις από τη Γερμανία, την Ελλάδα και τον κόσμο, τη στιγμή που συμβαίνουν, στο GRland.info
Πως θα ακολουθήσεις το GRland στο Facebook; Πάτησε ΕΔΩ.
Διαβάστε ακόμα στο GRland.info:
